در دنیای پرهیاهو و پیچیده امروزی، جهانی که تجارت و تبادلات بین‌المللی روز‌به‌روز در حال گسترش است؛ لجستیک به عنوان یکی از حوزه‌های بحرانی نقش بسیار مهمی در جابه‌جایی و مدیریت جریان کالا، اطلاعات و خدمات در سراسر جهان دارد.
لجستیک یک راهبرد است که با شناخت دقیق نیازها و اولویت‌های کسبوکار، به شما امکان می‌دهد تا در مسیری پر از چالش‌ها و موانع، به بهترین شکل ممکن جریان کالاها و خدمات را به مقصد برسانید؛ و با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و رویکردهای خلاقانه، بهبودهای قابل‌توجهی در سرعت تحویل، کیفیت خدمات و رضایت مشتریان خود ایجاد کنید. تا پایان این مطلب همراه مجموعه msys باشید تا به طور کامل با لجستیک چیست، انواع لجستیک و مهمترین مزایای آن برای توسعه کسب‌و‌کارها نیز آشنا شوید.
لجستیک چیست؟
لجستیک به مجموعه فعالیت‌ها و روش‌های مدیریتی اطلاق می‌شود که در طول زنجیره تامین (منابع، تولید، توزیع) برای جابه‌جایی کالا و خدمات، مدیریت انبارها و… به‌صورت دستی و یا خودکار انجام می‌شود.
این فرایند توسط فناوری‌های پیشرفته همچون اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و نرم‌افزارهای مدیریتی، رویای تولید با‌کیفیت و توزیع بهتر را به واقعیت تبدیل کرده است. هدف اصلی لجستیک بهینه‌سازی فرایندها، جلوگیری از هدر رفتن منابع و کاهش هزینه‌ها، بهبود کیفیت خدمات و در نهایت ارتقا رضایت مشتریان است.
به همین خاطر این راهکار در تمام صنایع همچون حملونقل، انبارداری و بخش‌های مختلف، از تولید و توزیع محصولات گرفته تا خدمات پس از فروش، نقش ویژه‌ای را ایفا می‌کند.
انواع لجستیک چیست؟
لجستیک به طور کلی می‌تواند در دسته‌های مختلفی ارائه شود که هر یک ویژگی‌ها و نیازهای خاص خود را دارند. در حالت کلی لجستیک به 3 دسته درونی، بیرونی و معکوس تقسیم می‌شود اما انواع لجستیک‌های دیگری نیز وجود دارد که عبارت‌اند از:
- لجستیک درونی (Internal Logistics): لجستیک درونی به مدیریت جریان کالا، اطلاعات و خدمات درون سازمان مربوط می‌شود. در این حالت، فعالیت‌های لجستیکی درون سازمان برای تامین مواد اولیه، تولید، مدیریت انبارها، توزیع داخلی و سایر فرآیندهای مرتبط را در بر می‌گیرد. هدف اصلی لجستیک درونی، بهبود عملکرد داخلی، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری و کیفیت است.
- لجستیک بیرونی (External Logistics): لجستیک بیرونی به مدیریت جریان مواد و محصولات بین سازمان‌ها، در زنجیره تامین از تامین‌کنندگان تا مشتریان اشاره دارد. این شامل فرآیندها و فعالیت‌هایی است که برای تامین مواد و محصولات از تامین‌کنندگان، حملونقل، انبارداری و توزیع به مشتریان نهایی انجام می‌شود. هدف اصلی لجستیک بیرونی، ایجاد جریان موثر و بهینه مواد و محصولات در طول زنجیره تامین، کاهش هزینه‌ها، بهبود سرویس‌دهی و افزایش رضایت مشتریان است.
اهمیت هماهنگی و همکاری بین لجستیک درونی و بیرونی بسیار زیاد است. زیرا برای دستیابی به بهینه‌ترین نتیجه در زنجیره تامین، نیاز است که فرآیندها و فعالیت‌های لجستیک درونی و بیرونی با یکدیگر هماهنگ شوند.
- لجستیک معکوس (Reverse Logistics): لجستیک معکوس به مدیریت جریان کالاها و خدمات در مسیر بازگشت از مشتری به سازمان اشاره دارد. این لجستیک ممکن است به دلایل مختلفی به منظور بازیابی، بازسازی، بازیافت، مدیریت صحیح پسماند و عدم رضایت مشتری رخ دهد.
- لجستیک سبز (Green Logistics): لجستیک سبز به عنوان لجستیک پایدار به مفهوم مدیریت جریان کالاها و خدمات با رویکرد حفاظت از محیط‌زیست اشاره دارد. هدف اصلی لجستیک سبز، کاهش تاثیرات منفی لجستیک بر محیط‌زیست و بهبود پایداری زنجیره تامین است.
لجستیک سبز در تمامی مراحل زنجیره تامین، از تامین مواد اولیه، تولید، انبارداری، حملونقل و توزیع گرفته تا بازیافت و معاملات معکوس، به بهبود عملکرد محیط‌زیستی در تمام فرآیندها می‌پردازد. در واقع لجستیک سبز به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌شود که باعث کاهش مصرف انرژی، مدیریت پسماندها، استفاده بهینه از منابع و افزایش کارایی سیستم لجستیک می‌شود.
مهمترین مزایای خدمات لجستیک چیست؟
لجستیک، به عنوان یک علم و فرآیند مدیریتی نقش بسیار مهمی در عملکرد و موفقیت سازمان‌ها ایفا می‌کند. خدمات لجستیک با بهینه‌سازی جریان مواد و محصولات در زنجیره تامین، می‌توانند به سازمان‌ها در دستیابی به مزایایی اساسی کمک کنند. برخی از مهمترین مزایای خدمات لجستیک به شرح زیر است:
کاهش هزینه‌ها: یکی از مهمترین مزایای خدمات لجستیک، کاهش هزینه‌های عملیاتی و عمومی است. با بهبود فرآیندها و بهینه‌سازی جریان مواد و محصولات، هزینه‌های ناشی از نگهداری موجودی، حملونقل، انبارداری و توزیع کاهش می‌یابد. این کاهش هزینه‌ها می‌تواند به سازمان‌ها در افزایش سودآوری کمک کند.
افزایش شفافیت و ردیابی: خدمات لجستیک می‌توانند شفافیت و ردیابی در زنجیره تامین را بهبود بخشند. با استفاده از فناوری‌های مدرن مانند بارکد‌گذاری، ردیابی موقعیت جغرافیایی، برنامه‌ریزی و… سازمان‌ها می‌توانند به طور دقیق مراحل تولید، حملونقل و توزیع را پیگیری کنند. این امر به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا مسائلی مانند تاخیرها و مشکلات را در زنجیره تامین شناسایی و بهبود بخشند.
ارتقا رضایت مشتریان: خدمات لجستیک می‌توانند به بهبود کیفیت خدمات سازمان کمک کنند. با ارائه زمان‌بندی دقیق تحویل کالاها، پیگیری سفارشات، ارائه خدمات پس از فروش، سازمان می‌تواند به مشتریان خود خدمات بهتری ارائه دهد و رضایت آن‌ها را افزایش دهد. همچنین لجستیک با امکان سفارش‌سازی خدمات و درک نیاز مشتریان، احساس اعتماد و ارزشمندی بیشتری را به آن‌ها القا می‌کند و امکان ارتباط بلند‌مدت را با آن‌ها افزایش می‌دهد.
مدیریت زنجیره تامین: لجستیک نقش مهمی در مدیریت کلی زنجیره تامین دارد. این شامل هماهنگ‌سازی بین اجزای زنجیره تامین، بهبود فرآیندها، تحلیل داده‌ها و ارتباط میان اعضای زنجیره است. هدف لجستیک در این مرحله، افزایش کارایی و کارآمدی کل زنجیره تامین، کاهش هزینه‌ها و بهبود ارتباط و همکاری میان اعضا است.
جلوگیری از ضرر و زیان کسبوکار: جلوگیری از ضرر یکی از مزایای مهم خدمات لجستیک است که با استفاده از بهینه‌سازی فرآیندها، ایجاد استانداردهای ایمنی، بهبود زمان‌بندی و کنترل موثر، به سازمان‌ها کمک می‌کند؛ تا خطرات و خسارات ناشی از حملونقل، نگهداری و توزیع کالاها را به حداقل برسانند. با اینکه لجستیک از ایجاد خسارت‌های مالی جلوگیری می‌کند، اما می‌توانید با مراجعه به سیستم‌های مدیریت مالی و حسابداری مجموعه msys از هرگونه زیان‌های احتمالی جلوگیری کنید.
افزایش توان رقابتی: با استفاده از خدمات لجستیک سازمان‌ها می‌توانند توان رقابتی خود را افزایش داده و در بازار رقابتی بهترین عملکرد را ارائه دهند. طراحی و اجرای یک زنجیره تامین و توزیع کارآمد، امکان رشد و توسعه سازمان را فراهم می‌کند و به سازمان اجازه می‌دهد تا با استراتژی قدرتمندی به رقابت بپردازند.
نقش لجستیک در زنجیره تامین
در واقع لجستیک بخشی از زنجیره تامین است که نقش بسیار مهمی در روند آن دارد. زنجیره تامین شامل تمام فرآیندها و فعالیت‌هایی است که برای تامین مواد اولیه، تولید، توزیع و عرضه محصولات یا خدمات به مشتریان نیاز است. در این زنجیره، لجستیک به عنوان یک حلقه اساسی در میان فعالیت‌های مختلف قرار دارد و نقش کلیدی در بهبود عملکرد و کارایی زنجیره تامین ایفا می‌کند. در زیر، نقش لجستیک در زنجیره تامین را بررسی می‌کنیم:
- تامین مواد اولیه: لجستیک در زنجیره نقش مهمی در تامین مواد اولیه دارد. این شامل انتخاب و ارتباط با تامین‌کنندگان، مدیریت قراردادها و هزینه‌های مختلف، موجودی و برنامه‌ریزی تامین مواد اولیه و خام است. هدف لجستیک در این مرحله، ارائه و تامین مواد اولیه به موقع، با‌کیفیت و با هزینه مناسب است.
- حملونقل: یکی از وظایف اصلی لجستیک، حملونقل کالاها و محصولات از مبدا به مقصد است. این شامل انتخاب روش‌های حملونقل، برنامه‌ریزی مسیرها، بارگیری و تخلیه، و ردیابی کالاها است. هدف لجستیک در این مرحله، ارائه حملونقل بهینه، امن و به موقع است که در نتیجه منجر به کاهش زمان تحویل و هزینه‌های توزیع می‌شود.
- مدیریت انبار: لجستیک نقش مهمی در مدیریت انبارها و موجودی‌ها در زنجیره تامین دارد. مدیریت بهینه موجودی‌ها و انبارها، به کاهش زمان نگهداری، هزینه‌های انبارداری و خطرات ناشی از نقص در تامین مواد اولیه و محصولات کمک می‌کند. هدف این فعالیت‌ها، دسترسی سریع و آسان به محصولات، بهینه‌سازی فضای انبار، جلوگیری از ضایعات و خسارت به محصولات و بهبود کارایی عملیات انبارداری است.
- سفارش‌گردانی: لجستیک در زنجیره سفارش‌گردانی شامل انتقال سفارشات از مشتریان به تامین‌کنندگان، جمع‌آوری سفارشات، ترتیب دادن سفارشات بر‌اساس اولویت‌ها، بررسی موجودی، آماده‌سازی سفارشات برای حملونقل و ارسال سفارشات به مقصد نهایی است. این فرآیندها منجر به ارتباط و هماهنگی بین تامین‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و مشتریان می‌شود و به تامین سفارشات به موقع، بهینه‌سازی مدیریت موجودی و افزایش رضایت مشتریان کمک می‌کند.
ERP چه مزیتی برای لجستیک دارد؟
کنترل موجودی، مدیریت کارکنان و توزیع مهمترین مزایای سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) برای لجستیک است. با دسترسی به اطلاعات جامع در ERP، شرکت‌ها می‌توانند عملیات لجستیک خود را بهبود ببخشند. این شامل برنامه‌ریزی بهینه تولید، مدیریت موجودی، زمان‌بندی تحویل و تخصیص منابع می‌شود. با استفاده از ERP، شرکت‌ها می‌توانند به طور دقیق‌تر تقاضا را پیش‌بینی کرده، موجودی کالا را بهینه کنند و منابع خود را افزایش دهند.
سیستم ERP امکان بهبود ارتباط و هماهنگی بین افراد و بخش‌های مختلف سازمان را فراهم می‌کند. با به اشتراک گذاشتن داده‌ها و اطلاعات در یک سیستم مشترک، ارتباط بین بخش‌های مختلف لجستیک مانند فروش، تامین، حملونقل و انبارداری بهبود می‌یابد. این امر منجر به کاهش اشتباهات و سوءتفاهمات، افزایش تعامل و همکاری بین تیم‌ها و بهبود کلی کارکردهای لجستیک می‌شود.
کلام آخر
لجستیک، فرایند مدیریت و برنامه‌ریزی جریان کالاها و خدمات از نقطه مبدا تا مصرف است. این فرایند شامل تامین، حملونقل، موجودی، انبارداری و… است. لجستیک نقش حیاتی و تاثیر مستقیمی بر عملکرد کلی زنجیره تامین دارد. در نتیجه با فرایند بهینه و اصولی لجستیک فرایند زنجیره تامین نیز بهبود یافته و سود‌دهی را برای سازمان‌ها به همراه دارد. مجموعه سیستم‌های مدیریتی دیجیتال msys، با ارائه ماژول‌های متنوعی در زمینه مدیریت لجستیک به بهترین نحوه شما را در تمامی مراحل یاری می‌کند. اگر هنوز سوالی در رابطه لجستیک چیست و یا انواع لجستیک دارید، در بخش نظرات برای ما کامنت بگذارید. کارشناسان ما به‌صورت 24 ساعته پاسخگوی شما هستند.
